[ Pobierz całość w formacie PDF ]
powiedzieć? W odpowiedziach na takie"pytania czujemy się wyjątkowo mocnymi. Uważamy za pewne i niedające się obalić lub
chociaż by zaczepić nasze interpretacje czy to listu do księgi III; III. 25; II. 8, 16, 21; I. 2, 19 czy też innych mniej doniosłych. Jeśli zaś
się zgodzimy na takie interpretacje, .to już uzyskamy punkty wyjścia do dalszej dyskusji. Odrzucam z góry jako punkty wyjścia do
dyskusji wszelkie rozumowania, a także wszelkie budowanie hipotez na arcylicznych na naszym terenie rozmaitych starych
hipotezach. Wszak znajdujemy się na terenie, gdzie zamiast kultu pewności naukowej, zmierzania do pewności historycznej kwitł kult
hipotez, gdzie na jednej hipotezie ze szczególną perwersją lubowano się budować nawet kilka pięter dalszych hipotez.
Dalej drogi się rozwidlają. Jedna droga wiedzie do uporządkowania i usystematyzowania wszelkiego typu i rodzaju chwytów
Gallowych, to dalszy wysiłek w tym kierunku, by nadać tekstowi Kroniki głębi i światłocieni w miejsce dotychczasowej równej
płaszczyzny, nudnie i abstrakcyjnie prawdomównej". To jest droga zródłoznawstwa, równie potrzebna każdemu specjaliście, jeśli tylko
zechce z Kroniki dla swojej specjalności korzystać.
Druga droga to już fakty ustrojowe i raczej zaprasza jednego typu specjalistów. Tak nas te fakty ongiś przed wielu laty zainteresowały,
iż tylko gwoli nim wdaliśmy się w trudne spory i kwestie Gallowe. Z tego punktu patrzenia jeszcze na Kronikę właściwie nie spojrzano,
chociaż podobno doczytywano się w niej absolutyzmu". W naszym umyśle trudno jedno oderwać od drugiego, a przecież nie jest
wykluczone, iż ktoś inny z innego punktu patrzenia dostrzec zdoła coś całkiem przez nas przeoczonego i może nawet wnoszącego
nielada nowość do problematyki Galio we j.
Faktów ustrojowych naogół nie ustalamy stanowczo i wolimy poza samą interpretację tego, co nam Gali chce napisać,
152
nie wychodzić. Tylko w negacji bywamy kategoryczni. Np. ktoś-tam ongiś zachwycił się panami przyrodzonymi" i zachwyt ten wlecze
się od autora do autora całymi już pokoleniami, przy czym nikt z tego> szeregu nie zadał sobie trudu zastanowienia się dłużej nad tym,
czy zachwyt taki jest przypadkiem naprawdę uzasadniony. Nie wątpimy, iż tutaj nie tylko należało nam postawić jakieś nowe pytanie,
ale ten zachwyt zdecydowanie potępić. Z pozytywnych twierdzeń stawiamy apodyktycznie tezę, iż tak sam autor Kroniki, jak i
zwłaszcza jego epoka znali dobrze prawo oporu, tak dobrze iż dawniejsi nasi historycy w ogóle nie byli w stanie coś z tego zrozumieć.
Jesteśmy tutaj kategoryczni, gdyż sądzimy, że dotychczasowa dyskusja zdołała już dostatecznie wykazać, czy i jakie atuty posiadają
zwolennicy tradycyjnych rozwiązań. Utożsamianie prawa ustrojowego z doktryną jest dla tych czasów (a nawet "poniekąd nawet i dla
epoki kodeksów politycznych") napewnp błgdne. A cóż poza tym wszystkim jiam przeciwstawiano? Tylko same rozumowania,
dedukcje i może jeszcze hipotezy budowane na hipotezach. To stanowczo za mało, zatem tutaj już odważamy się na stanowcze
twierdzenie.
Oczywista rzecz, przed każdym mocniejszym argumentem czy dowodem z tekstów i faktów zawsze jesteśmy zdecydowani
skapitulować, a szczęśliwi będziemy, jeśli nasze spostrzeżenia pobudzą kogoś obdarzonego lepszymi warunkami i zręczniejszą ręką
do szukania w tym nareszcie jakiegoś udatniejszego rozwiązania, w miejsce dotychczasowych wierzeń" ustrojowych nieopartych o
żadne zgoła dowody czy też wysiłki badawcze. Ale udatne rozwiązania nie wyskakują gotowe 2 głowy Zeusów, którzy po naszej ziemi
nie chadzają, trzeba je zdobyć wysiłkiem wielu ludzi i wysiłkiem dł
153
SPIS RZECZY
Str.
Przedmowa ................ 5
CZZ I. NIEKTÓRE KWESTIE WSTPNE
1. Uczłowieczenie Galia :........... 10
2. Metoda skrytek ............. 19
3. Polemiczność i prowidencjonalizm ......... 25
4. Kwestia stosunku Kościoła do Państwa ....... 32
5. Podejrzane procedury :.........-.. 37
CZZ II. PLAN KOMPOZYCYJNY KSIGI II i III
6. Epilog Zbigniewa ............. 45
7. Reszta księgi III ............. 55
8. Plan księgi fll-iej ............ 58
CZZ III. O MONARCHII GALLOWEJ
9. Prawo oporu .............. 80
10. Operacje ustrojowe ............ 97
11. Testament i synowie . . .......... 113
12. Doktryna panów przyrodzonych i ideologia dynastyczna . . 127
13. Problem absolutyzmu piastowskiego ........ 135
Zakończenie ............... 151
[ Pobierz całość w formacie PDF ]